Ongewenst op een gepubliceerde foto, kan dat zomaar? Wat is portretrecht?
Wat is portretrecht
Ongewenst op een gepubliceerde foto, kan dat zomaar?
In een wereld waar we steeds verder digitaliseren en sociale media een levensbehoefte wordt, sta je al snel en gemakkelijk op een internetplatform. Een teamfoto van je sportteam, een kiekje van de festivalfotograaf of zomaar op beeld terwijl je alleen langsloopt. En wat eenmaal op internet wordt geplaatst, is altijd terug te vinden.
Het is daarom niet gek dat sommige mensen bezwaar hebben tegen het publiceren van beeldmateriaal waarop zij te herkennen zijn. Maar wat mag nou wel en wat mag nou niet?
Portretrecht en Auteursrecht
Allereerst dient er een onderscheid gemaakt te worden tussen het auteursrecht en het portretrecht. Omdat we over verschillende rechten spreken zijn er ook verschillende regels van toepassing.
Het auteursrecht komt namelijk toe aan degene die het beeldmateriaal maakt, het portretrecht aan degene die op het beeldmateriaal te herkennen is.
Wat is auteursrecht
Een foto of video maken mag in elke openbare ruimte. Om van een openbare ruimte te spreken dient uit het vaste gebruik van die ruimte te blijken dat het open staat voor publiek. In de praktijk blijkt het nog lang niet altijd duidelijk wanneer iemand zich nou in een openbare ruimte bevindt. Een kerk is bijvoorbeeld toegankelijk voor publiek, maar niet aan te merken als een openbare ruimte.
In een niet-openbare ruimte is het niet zomaar toegestaan om foto’s en video’s te maken. Daarvoor heb je toestemming nodig van de eigenaar van het gebouw of terrein. Je ziet daarom vaak dat er huisregels zijn met betrekking tot het maken van beeldmateriaal.
Mocht je toestemming hebben om beeldmateriaal te maken moet je nog steeds op je hoede zijn. Het is namelijk niet toegestaan om foto’s en video’s van andermans werk te maken, tenzij daarvoor toestemming is gegeven.
Het ene auteursrecht botst dan met het andere auteursrecht. Een goed voorbeeld is een concertgebouw of bioscoop. In een dergelijk gebouw zie je vaak bordjes waarop duidelijk wordt gemaakt dat het niet is toegestaan om beeldmateriaal te maken. Dit heeft meestal niet zo zeer van doen dat je niet mag fotograferen in het gebouw, maar dat het werk van degene waarnaar je kijkt wordt beschermd. Om daarover onduidelijkheid te voorkomen is het in vrijwel alle concert- en bioscopenzalen verboden beeldmateriaal te maken, dus ook niet van de zaal zelf.
Wat is portretrecht
Het recht van de geportretteerde is alleen van toepassing indien de persoon goed herkenbaar is. Ook hierover kan enige discussie ontstaan omdat hiervoor geen harde vereisten of criteria zijn. Doorgaans wordt gelet op de mogelijkheid of een derde de persoon op het beeldmateriaal kan herkennen.
Als de persoon herkenbaar blijkt zijn er twee mogelijkheden. Het beeldmateriaal is in opdracht of niet in opdracht van de geportretteerde gemaakt.
Wanneer het werk is gemaakt in opdracht van de persoon, dan dienen de maker en geportretteerde afspraken te maken over eventuele publicatie. Dit hoeft niet als de foto bijvoorbeeld terugkomt in een krant of tijdschrift.
Hoe gek het misschien ook klinkt, wanneer beeldmateriaal niet in opdracht is gemaakt van de geportretteerde maar wel in een openbare ruimte, kan de maker het simpelweg publiceren. Het argument dat mensen vaak aanvoeren: ‘ik sta toch zelf op die foto, dus ik mag bepalen wat er mee gebeurt’ gaat niet op. Een publicatie kan alleen worden tegengehouden als de persoon op de foto er een redelijk belang bij heeft als de foto niet wordt gepubliceerd.
Redelijk belang en schadevergoeding
Wat moet worden verstaan onder ‘een redelijk belang’ kan op vele verschillende manieren worden ingevuld. Wel is duidelijk dat een redelijk belang best een zwaar vereiste is, afgaande op gerechtelijke uitspraken. Dat je er niet mooi op staat is geen redelijk belang. Alleen bij serieuze onderbouwde redenen kan een publicatie worden tegengegaan.
En wat nou als de foto al openbaar is? Dan zal de geportretteerde de openbaar maker moeten verzoeken de foto te verwijderen of ongedaan te maken, mits de verzoeker een redelijk belang heeft. Sommige mensen denken dat ze in zo’n situatie al snel in aanmerking komen voor een schadevergoeding. Deze wordt bijna nooit toegewezen om het simpele feit dat er niet kan gemeten worden of er schade is, laat staan wat die schade in geld is uitgedrukt.
Het recht van publicatie geldt hier alleen als het beeldmateriaal is genomen in een openbare ruimte. Als de geportretteerde zich in een niet-openbare ruimte bevinden zal er altijd toestemming nodig zijn om het beeldmateriaal te publiceren, maar meestal geeft dit geen problemen.
Openbaar maken of verveelvoudigen
Naast het verschil in recht van de maker en de op beeld herkenbare persoon dient er ook een belangrijk onderscheid gemaakt te worden tussen het verveelvoudigen van het beeldmateriaal of het openbaar maken. Indien een ander dan de maker het werk wenst te publiceren of te kopiëren zal toestemming van de auteursrechthebbende vereist zijn. De maker zelf kan zo vaak verveelvoudigen als hij wil, maar niet het werk zomaar openbaar maken zoals we hebben gezien.
Omdat het niet altijd even duidelijk is hoe bepaalde begrippen moeten worden ingevuld doen Publiceerders en fotografen er goed aan vooraf duidelijke afspraken te maken. Is dit simpelweg niet mogelijk, informeer de geportretteerde dan. Dit voorkomt vaak een hoop problemen.
Omdat het niet altijd even duidelijk is hoe bepaalde begrippen moeten worden ingevuld doen Publiceerders en fotografen er goed aan vooraf duidelijke afspraken te maken. Is dit simpelweg niet mogelijk, informeer de geportretteerde dan. Dit voorkomt vaak een hoop problemen.
Juridisch advies van een advocaat
Wilt u juridisch advies van een advocaat in Nijmegen of een advocaat in Arnhem? Bel Advocatenkantoor HIJINK op 0800-44 55 000. u kunt ook gebruik maken van ons inloopspreekuur. Als u onderstaand contactformulier invult nemen onze deskundigen contact met u op. Op werkdagen binnen 15 minuten.