Aansprakelijkheid uitsluiten: Aansprakelijkheid betekent dat er een verplichting bestaat om schade te vergoeden. Door een exoneratiebeding op te nemen in een overeenkomst of in algemene voorwaarden kan aansprakelijkheid worden uitgesloten.
Kosten of schade worden door een aansprakelijke partij voldaan. Althans de aansprakelijke partij wordt daarop aangesproken door degene die de schade lijdt of de kosten maakt. Voor de aansprakelijke partij is het afwijzen van de aansprakelijkheid of zelfs het uitsluiten van de aansprakelijkheid een wenselijk. Dit voorkomt dat de aansprakelijke partij de schade moet vergoeden en geeft zekerheid omdat bedrijfsrisico’s worden afgedekt.
Door middel van algemene voorwaarden of soms door middel van een bordje (de directie is niet aansprakelijk voor….) wordt geprobeerd wettelijke aansprakelijkheid uit te sluiten of te beperken. Voorliggende vraag is in hoeverre de wet het uisluiten van aansprakelijkheid door het opnemen van een exoneratiebeding in algemene voorwaarden toelaat.
Wettelijke aansprakelijkheid uitsluiten of aansprakelijkheid beperken
Het uitsluiten van aansprakelijkheid dekt een risico af. Er hoeft immers geen rekening gehouden te worden met een verplichting om een schadevergoeding te betalen. Of het mogelijk is om aansprakelijkheid af te wijzen, is afhankelijk van de omstandigheden. Van belang zijn de hoedanigheid van de wederpartij, of partijen over de exoneratie hebben onderhandeld en bovendien kan van belang zijn of de uitsluiting (schriftelijk) is vastgelegd in een overeenkomst of in de algemene voorwaarden. Voor algemene voorwaarden geldt dat ze toepasselijk moeten zijn. Of een exoneratieclausule in algemene voorwaarden geldig is, kan derhalve een lastig te beoordelen rechtsvraag zijn. Voordat een beroep kan worden gedaan op de uitsluiting van aansprakelijkheid moet vast staan dat de algemene voorwaarden van toepassing zijn.
Consumenten: uitsluiten aansprakelijkheid niet toegestaan, tenzij..
Voor consumenten transacties geldt dat een exoneratie niet mag, tenzij het echt niet anders kan. Exoneratie op grond van algemene voorwaarden in een consumententransactie is zeer lastig te bewerkstelligen.
Ook een niet-consument die wel sterk op een consument lijkt kan op basis van de reflexwerking van het consumentenrecht onder de exoneratie uit komen. Voorbeelden zijn een niet bedrijfsmatig handelende vereniging of stichtingen of een kleine eenmanszaak. Voor reflexwerking is bovendien van belang of de partij die een beroep doet op de reflexwerking bekend is in de branche waar de overeenkomst op ziet. Een kleine zelfstandige kan geen beroep doen op de reflexwerking van het consumentenrecht als de overeenkomst ziet op een onderwerp waarin zijn expertise ligt.
Consumenten bescherming
De wetgever wil consumenten zoveel mogelijk beschermen. In de wet is een redelijke verdeling van risico’s tussen ondernemers en consumenten gemaakt. De wettelijke verdeling van aansprakelijkheid is zinloos als wettelijke bepalingen worden uitgesloten door het opnemen van een exoneratiebeding in algemene voorwaarden. Uitsluiting van aansprakelijkheid in algemene voorwaarden ten opzichte van een consument is daarom onredelijk bezwarend.
Exoneratiebeding in overeenkomst of algemene voorwaarden: grijze lijst
Een bepaling die aansprakelijkheid uitsluit in een overeenkomst of in algemene voorwaarden staat op de zogenaamde grijze lijst. Bedingen op deze grijze lijst worden geacht onredelijk bezwarend te zijn. Consumenten kunnen een beroep doen op de vernietigbaarheid van een dergelijk (exoneratie)beding.
De gebruiker van de algemene voorwaarden kan aantonen dat het beding in de gegeven omstandigheid niet onredelijk bezwarend is. Indien het uitgesloten risico niet verzekerbaar is, kan de gebruiker bijvoorbeeld een beroep doen op deze regeling. In de rechtspraak zien we dat het zeer moeilijk is om aan te tonen dat een exoneratiebeding niet onredelijk bezwarend is. De bescherming voor consumenten tegen de uitsluiting van aansprakelijkheid in een overeenkomst gaat derhalve ver.
Handelstransacties, uitsluiting aansprakelijkheid toegestaan, tenzij..
Uitsluiten van aansprakelijkheid is in het handelsverkeer een gebruikelijk verschijnsel. De gebruiker van algemene voorwaarden en de wederpartij zijn beiden ondernemers en gelijkwaardig. De wetgever heeft het dan ook niet nodig geacht de ene partij tegen de ander te beschermen. Een beroep op een exoneratiebeding is dan ook toegestaan. Slechts in bijzondere omstandigheden is een beroep op een exoneratieclausule niet toegestaan.
Ondernemers, wanneer geen beroep op exoneratiebeding
Op grond van de maatstaven van redelijkheid en billijkheid kan een beroep op een exoneratiebeding worden afgewezen. Een dergelijk beroep hangt af van de omstandigheden van het geval. Bij opzettelijk of door bewuste roekeloosheid van de gebruiker of met diens leiding belaste werknemers aangerichte schade is een beroep op een exoneratiebeding niet toelaatbaar.
Uitsluiten aansprakelijkheid niet toegestaan als verrassing
Een exoneratiebeding betreffende de uitsluiting van aansprakelijkheid is niet toegestaan als een exoneratiebeding verrassend en zo ongebruikelijk is dat hiermee geen rekening had hoeven worden gehouden. Uiteraard is de vraag of er rekening mee had moeten worden gehouden afhankelijk van de omstandigheden van het geval.
Contact
Neem contact op door te bellen naar 0800 – 44 55 000, stuur een e-mail naar info@hijink.com of maak gebruik van onderstaand contactformulier indien u vragen heeft over aansprakelijkheid of het uitsluiten van aansprakelijkheid. Ook het opstellen van algemene voorwaarden behoort tot onze specialismes.
