Het Haviltex arrest (HR 13 maart 1981, NJ 1981, 635) is een klassiek arrest van de Hoge Raad. Het arrest bepaalt op welke wijze een schriftelijke overeenkomst wordt uitgelegd.
Voor de uitleg van een overeenkomst en dus voor de vraag welke verplichtingen partijen hebben, geldt niet alleen de (letterlijke) tekst van een overeenkomst. De gang van zaken bij het sluiten van de overeenkomst, de mededelingen van partijen over en weer en alle andere feiten en omstandigheden kunnen van belang zijn voor de uitleg van de gesloten overeenkomst. Voor de verplichtingen die gelden op grond van een overeenkomst is dus niet alleen de tekst van de overeenkomst van belang. Het Haviltex arrest is van groot belang voor de Nederlandse rechtspraktijk.
Haviltex arrest criterium
De hoofdregel uit het Haviltex arrest is dat niet (alleen) de taalkundige uitleg van een overeenkomst doorslaggevend is om te bepalen wat partijen zijn overeengekomen. Ook de betekenis die partijen aan (de tekst van) de overeenkomst mogen toekennen is van belang. Daarnaast kijken we naar de omstandigheden van het geval en hetgeen partijen over en weer van elkaar mochten verwachten. In een procedure waarin onduidelijkheid bestaat over de inhoud van een overeenkomst komen al deze omstandigheden dan ook aan de orde.
Haviltex arrest samenvatting
Haviltex BV koopt van Ermes en Langerwerf een machine voor het snijden van piepschuim. In de koopovereenkomst staat dat de machine binnen een jaar teruggegeven kan worden. Als de machine wordt teruggegeven wordt de overeenkomst ontbonden en krijgt Haviltex haar geld terug. Althans zo staat het letterlijk in de overeenkomst.
Haviltex geeft de gekochte machine binnen een jaar terug. Haviltex doet daarbij een beroep op de overeenkomst waarin staat dat de koop wordt ontbonden als de machine binnen een jaar wordt teruggegeven. Ermes en Langerwerf accepteert de teruggave niet. Teruggave is volgens de verkoper alleen mogelijk met een goede reden.
Het gerechtshof stelt vast dat in de overeenkomst niet is opgenomen dat voor teruggave een reden vereist is. Volgens het hof kan de machine dus worden teruggegeven en wordt de koopovereenkomst daardoor ontbonden. De Hoge Raad komt in het Haviltex arrest echter tot een andere beoordeling dan het gerechtshof.
Haviltex-formule
De Hoge Raad vernietigt in het Haviltex arrest de uitspraak van het Hof. Haviltex mocht de snijmachine niet zonder geldige reden retourneren. De Hoge Raad stelt vast dat bij de uitleg van een overeenkomst niet de zuiver taalkundige uitleg doorslaggevend is, maar ook de bedoeling van partijen. Dit wordt de Haviltex-formule genoemd.
De belangrijkste overweging van het Haviltex arrest is de onderstaande:
“De vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding van partijen is geregeld en of dit contract een leemte laat die moet worden aangevuld, kan niet worden beantwoord op grond van alleen maar een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van dat contract. Voor de beantwoording van die vraag komt het immers aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepalingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Daarbij kan mede van belang zijn tot welke maatschappelijke kringen partijen behoren en welke rechtskennis van zodanige partijen kan worden verwacht. Een en ander brengt mee dat het Hof bij het bepalen van zijn oordeel dat de in zijn zesde rechtsoverweging bedoelde bepaling van het contract geen leemte laat in de regeling van de rechtsverhouding van partijen, een onjuiste maatstaf heeft aangelegd.”
De tekst van de overeenkomst die Haviltex en Ermes en Langerwerf sloten, mag dus niet letterlijk worden genomen. Ook als een overeenkomst duidelijk lijkt, kunnen partijen van mening verschillen over de inhoud hiervan. Om in dat geval te bepalen wat partijen zijn overeengekomen wordt de Haviltex formule toegepast. De rechtsregel is voor alle rechtsgebieden belangrijk. Bijvoorbeeld bij letselschade.
Haviltexen
We gebruiken in de rechtspraktijk ‘Haviltexen’ ook als werkwoord. Met ‘Haviltexen’ bedoelen we dat we aan de hand van de criteria uit het arrest beoordelen wat de inhoud is van een tussen partijen gesloten overeenkomst.
Schakel een advocaat in
Heeft u een vraag over de uitleg van een overeenkomst of een andere vraag over het ondernemingsrecht of onze werkwijze neem dan vrijblijvend contact op. Bel 0800 – 44 55 000 of maak gebruik van onderstaand formulier.
