Bij overmacht rechtvaardigen de omstandigheden een handeling die juridisch gezien onjuist is. Overmacht is een rechtvaardigingsgrond: een reden om aansprakelijkheid af te wijzen en schade niet te betalen.
Bij overmacht zijn de omstandigheden dusdanig dat er geen sprake is van enig verwijt. Anders handelen was door de omstandigheden uitgesloten. Overmacht is een zogenaamde rechtvaardigingsgrond. En is onder andere een verweer tegen een aansprakelijkstelling voor letselschade. Het verweer komt ook aan de orde in andere situaties. Bijvoorbeeld bij het nakomen van een overeenkomst en als verweer tegen een strafrechtelijke vervolging. Hieronder kijken we naar overmacht bij letselschade. Andere veel gebruikte rechtvaardigingsgronden zijn noodweer, handelen op grond van een wettelijk voorschrift en handelen op grond van een ambtelijk bevel.
Verzekeraars doen graag en vaak een beroep op overmacht om een verzoek om een letselschadevergoeding af te wijzen. Wees voorzichtig met het accepteren van het standpunt van een verzekeraar dat er sprake is van overmacht. In de praktijk wordt het bestaan van de rechtvaardigingsgrond niet vaak aangenomen. Een specialist kan u helpen de schadevergoeding te krijgen waar u recht op heeft.
Overmacht wet en jurisprudentie
Het recht dat van toepassing is op een schadevergoeding volgt niet alleen uit de wet. Rechters zorgen vaak voor aanvullingen op de wet. Bijvoorbeeld in uitzonderlijke situaties. De wet noemt rechtvaardigingsgronden, maar beschrijft niet altijd de toepassing. Artikel 6:75 van het Burgerlijk Wetboek geeft een definitie van overmacht in het geval van een overeenkomst:
“Een tekortkoming kan de schuldenaar niet worden toegerekend, indien zij niet is te wijten aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt..”
In artikel 6:162 BW staat de omschrijving van de onrechtmatige daad. Dit is een veel gebruikte grondslag voor een schadevergoeding. In lid 2 van artikel 6:162 BW staat:
“een en ander behoudens de aanwezigheid van een rechtvaardigingsgrond.”
Om te weten wanneer een beroep op een rechtvaardigingsgrond mogelijk is, kijken we naar rechterlijke uitspraken. De wet geeft dus geen eenduidige omschrijving van het begrip en in welke situaties er sprake is van overmacht bij letselschade.
Overmacht verkeersongeval
Na een aanrijding, kop-staartbotsing of ander verkeersongeval is een beroep op overmacht mogelijk. Meestal doet een verzekeraar dit beroep op overmacht namens een aansprakelijke automobilist. In veel van deze gevallen gaat het ook om een aanrijding met een fietser of voetganger. De automobilist betaalt namelijk altijd minimaal de helft van de schade van de voetganger of fietser tenzij er sprake is van overmacht. Er is alleen sprake van overmacht als de automobilist geen relevante verkeersfout maakte en het gedrag van het slachtoffer onvoorzienbaar was. In de rechtspraak is dit als volgt verwoord:
“ [als gedragingen in het verkeer] zo onwaarschijnlijk waren dat deze bij het bepalen van zijn verkeersgedrag met deze mogelijkheid naar redelijkheid geen rekening behoefde te houden.”
In het verkeer moeten we voorzichtig zijn. Dit geldt zeker voor automobilisten en andere bestuurders van een motorvoertuig. In veel situaties is voorzichtigheid belangrijk en moeten we ons rijgedrag aanpassen. Met veel verkeersgedrag moeten we daarom rekening houden. Een beroep op overmacht na een verkeersongeval wordt daarom niet vaak toegewezen. Ook de voetganger die door rood loopt of de fietser die zonder licht tegen het verkeer in fietst heeft meestal gewoon recht op een schadevergoeding.
Gebrek aan een voertuig, lichamelijk beperking en onduidelijke oorzaak
Een beroep op overmacht door een gebrek aan een voertuig is in de meeste gevallen niet mogelijk. Ook als het ongeluk ontstaat door een lichamelijk probleem van de bestuurder is een beroep meestal uitgesloten. Dit geldt ook als onduidelijk is hoe een ongeluk ontstond.
Overmacht arbeidsongeval
Ook de werkgever kan na een arbeidsongeval een beroep doen op overmacht. De werkgever heeft een vergaande zorgplicht. De werkgever neemt alle mogelijke maatregelen en geeft alle aanwijzingen om te voorkomen dat de werknemer schade lijdt. De kans van een succesvol beroep op overmacht door een werkgever na een arbeidsongeval is daarom klein.
Bewijs
Een beroep op overmacht moet u bewijzen. U moet de omstandigheden aantonen. Bij een verkeersongeluk betekent dit bijvoorbeeld dat een automobilist aantoont dat hij geen verkeersfout maakte of dat zijn verkeersfout niet bijdroeg aan het ontstaan van een ongeluk.
Bespreek uw schade
Onze specialisten nemen uw schadeclaim uit handen. Wij regelen uw schade, zodat u zich op uw herstel kan richten. In de meeste gevallen is dit geheel kosteloos. Bespreek uw mogelijkheden. Bel naar 0800 – 44 55 000, stuur een e-mail naar info@hijink.com of vul het onderstaande contactformulier in als u wilt dat wij contact met u opnemen.
